منشور عربی

جمله  اسمیه(مبتدا وخبر)

جمله اسمیه جمله ای است که با اسم آغاز می شود و ارکان اصلی آن مبتدا و خبر و . . می باشد.

ضمایر و موصولات و اشاره ها نیز در عربی ایم محسوب می شوند بنابراین جملهای که به وسیله این کلمات آغاز شود نیز جمله اسمیه است .

مبتدا:

اسمی است که در ابتدای جمله اسمیه قرار می گیرد و از نظر اعراب مرفوع _ُ_ٌ می باشد.

خبر :

کلمه و یا کلماتی است که پس از مبتدا واقع می شود و معنی آن را کامل می کند واز نظر اعراب مانند مبتدا مرفوع است .

چند مثال :

الطالبُ مجتهدٌ فی الدروسِ. ( جمله اسمیه)

  ↓            ↓              ↓

مبتدا و مرفوع    خبر و مرفوع      مجرور به حرف جر

تلمیذُ المدرسةِ کبیرٌ .

   ↓                 ↓

مبتدا و مرفوع         خبر ومرفوع

الرّطبُ مع قَدَحَ  مِن اللبنَ غذاءٌ کاملٌ.

   ↓                                ↓

مبتدا و مرفوع                              خبر ومرفوع

ترجمه : خرما با کاسه ای از شیر غذایی کامل است .

القیمةُ الغذائیةُ لهذه الثمرةِ عالیةٌ جٍدّاً .

   ↓                                  ↓

مبتدا و مرفوع                                  خبر ومرفوع

ترجمه : ارزش غذایی برای این میوه بسیار بالا است .

الصدقُ  رأسُ  الفضائِل.

  ↓        ↓            

 مبتدا          خبر

و مرفوع     ومرفوع

ترجمه : راستی بالاترین فضیلت هاست .

نکته :

هرگاه ضمایر و موصولات و اشاره ها در ابتدای جمله بیایند اعراب آن ها محلی می باشد ( محلا مرفوع ). چون این کلمات مبنی بوده و حرکت آخر آن ها تغییر نمی کند .

مثال :

1.هُوَ شاکرٌ  .  (هُوَ : مبتدا و مرفوع محلا  )

2. هذا مکانٌ نظیفٌ .  ( هذا : مبتدا و مرفوع محلا )

3. هولإ صادقونَ .   ( هولإ : مبتدا و مرفوع محلا   ،  صادقون : خبر ومرفوع با واو  )

4. انتم ناجحون فی الحیاة . (انتم : مبتدا و مرفوع محلا   ، ناجحون : خبر و مرفوع با واو  )

نکته :

جمع مذکر سالم هنگام مرفوع شدن «ونَ» را می گیرد و هنگام منصوب و مجرور شدن « ینَ» را می گیرد .( البته قواعد این نکته مربوط به سال دوم است)

خبر در زبان عربی به سه نوع تقسیم می شود :

انواع خبر:

1.خبر مفرد ( فعل و جار و مجرور نباشد ) :

الطالبتُ مسروراتٌ – و همه مثال های بالا

                ↓

       خبر و مرفوع ( از نوع مفرد )

2. جمله فعلیه :  ( خبر به صورت فعل بیاید ):

علیٌ یخرجٌ من الصفِّ   -   التواضع یرفعُ قیمة الإنسان   -  التلمیذةُ جَلَسَت علی الأرضِ

        ↓                                    ↓                                           ↓

خبر و مرفوع محلا ( از نوع فعلیه)             خبر و مرفوع محلا ( از نوع فعلیه)               خبر و مرفوع محلا ( از نوع فعلیه)

3.شبه جمله ( خبر به صورت جار و مجرور باشد  ) :

علیٌ فی الصفِ   -  حسنُ الخلقِ من الثمراتِ الأدب  -  هی فی المسافرةِ 

            ↓                                   ↓                                ↓

خبر و مرفوع محلا ( از نوع شبه جمله)        خبر و مرفوع محلا ( از نوع شبه جمله)            خبر و مرفوع محلا ( از نوع شبه جمله)   

  نکته :

هرگاه خبر از نوع جمله فعلیه و شبه جمله ( جار و مجرور ) باشد اعراب آن محلی است ( محلا مرفوع )

نمونه سوال :

اعرب الکلمات التالیة ( ترکیب کن – نقش کلمه )

1.المعلمون ینجحونَ فی التعلیم .

2.ینجحُ المعلمون فی الحیاة .

3.العزة لا تَحصُلَ بالتکاسُل .

4.العالِمُ بلاعملٍ کالشّجر بلاثّمرٍ.

5.الطالبُ یحترم المعلّم.

6.یحترم الطالب المعلم.

جواب :

1. «ینجحونَ»  خبر و مرفوع محلا  ،  «التعلیم» مجرور به حرف جر

2. «المعلمون» فاعل و مرفوع با واو

3.« لا تَحصُلَ » خبر و مرفوع محلا

4. « العالِمُ » خبر و مرفوع    ،  « کالشجر» خبر و مرفوع محلا

5. «الطالب» مبتدا و مرفوع   ، « یحترم » خبرو مرفوع   ،  « المعلم » مفعول به و منصوب

6. «الطالب » فاعل و مرفوع  ، « المعلم » مفعول به و منصوب