منشور عربی

  درس دوم
يادآوري(2)

در اين درس نيز به شرح و يادآوري بعضي از نكات دستوري كه قبلاً مطالعه كرده ايد مي پردازيم.

1 – اعراب فعل مضارع، فعل معلوم و فعل مجهول : مي دانيد كه فعل مضارع در حالت عادي مرفوع است اما با آمدن حروف ناصبه و جازمه تغييراتي در اعراب آن ايجاد مي شود. حروف ناصبه عبارتند از «اَنْ – لَنْ – كي – حتّي – لي» و حروف جازمه عبارتند از «لَمْ – لمّا – لا – لِي – ان – مَنْ – ما – اينما »

فعل مجهول فعلي است كه فاعل آن مشخص نيست يا براي گوينده اهميت ندارد. در زبان فارسي براي ساختن فعل مجهول از فعل كمكي شدن استفاده مي كنيم.اما در زبان عربي چگونه فعل مجهول مي سازيم؟ شما قبلآً با ساخت فعل مجهول آشنا شده ايد . به فعل هاي زير توجه كنيد.
معلوم : قتَلَ : كشت
مجهول : قُتِلَ :‌كشته شد
معلوم : يَعْرِفُ : مي شناسد
مجهول : يُعْرَفُ :‌شناخته مي شود

2 – نواسخ مبتدا و خبر : برخي افعال و حروف معناي جديدي به جمله اسميه مي دهند.
اين ادوات علاوه بر معناي جديد، مي توانند بر اعراب مبتدا و خبر تأثير بگذارند. به جدول زير توجه كنيد.

خبر حروف مشبهة بالفعل مي تواند «مفرد، جمله يا شبه جمله » باشد.

3 –صفت و مضاف اليه : صفت كلمه اي است كه موصوف خود را توصيف مي كند. صفت از لحاظ اعراب، جنس، جمع يا مفرد بودن ،تابع موصوف خود است. مانند : نورٌ مبينٌ (صفت) يا المؤمنونَ الصالحون (صفت) مضاف اليه كلمه اي است كه به مضاف اضافه مي شود تا آن را واضح تر كند. مضاف اليه از لحاظ اعراب مجرور است و اعراب آن به مضاف بستگي ندارد مانند : كتابُ المعلّمِ (مضاف اليه) يا مطلعُ الفَجْرِ (مضاف اليه)

4 – مفعول فيه ، اسم مصغّر و اسم منصوب : منظور از مفعولٌ فيه همان ظرف مكان يا ظرف زمان است. مفعولٌ فيه از نظر اعراب منصوب است. مانند «اليومَ اَكملتُ لَكُم دينكم» در اين جمله كلمه اليومَ ظرف زمان (مفعول فيه) و منصوب مي باشد. اسم مصغّر اسمي است كه در آن معناي كوچك بودن وجود دارد مانند نُجيْم يعني ستاره كوچك.
اسم منسوب براي نسبت دادن چيزي به چيز ديگر يا كس ديگري به كار مي رود مانند طالبةٌ ايرانيّة يعني شركت كننده ي ايراني

5 – احكام عدد و معدود  

  تمرين
1 – ترجمه كنيد :
مَنْ خافَ العِقابَ ، انْصرَفَ عنِ السيئات.

هر كس از كيفر بترسد(مضارع التزامي)، از بدي ها روي مي گرداند(مضارع اخباري).  

  و اذا قرِيَ القرآنُ فاسْتمعوا لَه

و هر گاه قرآن خوانده شود، به آن گوش بسپاريد.  

  مَنْ يَجْتهِدْ ، يَنْجَحْ

هر كه تلاش كند(مضارع التزامي)، موفق مي شود(مضارع اخباري)  

  2 – نواسخ ، اسم آن ها، خبر آن ها و اعرابشان را مشخص كنيد.
لا خُلقَ اقبَحُ منَ الكذبِ. هيچ اخلاقي زشت تر از دروغ گويي نيست.

لا: لاي نفي جنس
خُلقَ : اسم لا منصوب
اقبَحُ : خبر لا مرفوع  

  انّ المُجتهدَ ناجحٌ . همانا شخص كوشا، موفق است.

انَ : حرف مشبهة بالفعل
المجتهد : اسم انّ منصوب
ناجح : خبر انّ مرفوع  

  3 – صفت مناسب را انتخاب كنيد.
المؤمناتِ ..... (الصّالحاتِ – الصّالحونَ)
ليْلةً ........( باردً – باردة ً)

• صفت بايد از لحاظ جنس ، عدد ، معرفه يا نكره بودن و اعراب با موضوف مطابقت كند.
الصّالحاتِ
باردة ً  

  4 – در جمله زير اسم منسوب و اسم مصغر را مشخص كنيد.
أنا قُطيرةٌ مائيّةٌ صغيرةٌ منتشرةٌ في الهواء .
من يك قطره كوچك آبي منتشر در هوا هستم.

قطيرة :‌اسم مصغر
مائية :‌اسم منسوب