منشور عربی

درس چهاردهم
علم معاني

در اين درس موضوع «تاكيد در كلام» را كه از موضوعات مورد بحث در علم معاني است ، بررسي مي كنيم.
1 – علوم بلاغت شامل سه علم «معاني» و «بيان» و «بديع» است.
2 – علم معاني از معاني جمله و مطابقت اساليب آن با «مقتضاي حال»‌بحث مي كند. يكي از موضوعات مورد بحث در علم معاني «تاكيد كلام» است.
3 – گاه مي خواهيم جمله از جهت معني قوي تر و موكدتر باشد. با توجه به اهميت تاكيد در زبان عربي و تأثير آن در ترجمه و فهم دقيق عبارات، در اين درس با چند نوع از روش هاي تأكيد آشنا مي شويم :

1 – لام خبر «انّ» : لام مفتوحه اي است كه غالباً بر سرخبر انّ مي آيد. مانند :
«و انّكَ لعلي خُلُقٍ عظيم»
قطعاً تو اخلاق عظيم و برجسته اي داري .

2 – انّما : به معناي «فقط ، مسلماً ، ... مانند :
«انّما يتذكّرُ الوالالباب» . تنها خردمندانند كه پند مي گيرند.

3 – قسم : حروف جاره ي «باء ، واو، تاء» براي قسم به كار مي روند به معناي «سوگند به ...» مانند : والعصر «قسم به عصر»

4 – ضمير فصل : ضمير منفصل مرفوعي است كه بين مبتدا و خبر يا بين اسم و خبر معرفه قرار مي گيرد، مانند : «واللهُ هُوَ الغنيَّ الحميدُ» و تنها خداست كه بي نياز و ستوده است.

5 – تكرار : با اين نوع تاكيد در بحث «توابع» آشنا شديم . مانند :
«كلاّ سَيَعْلمونَ ثُمَّ كلاّ سَيَعْلمونَ» نه چنين است، بزودي خواهند دانست باز هم نه چنين است به زودي بدانند»
«سبحانَ الّذي خلقَ الازواجَ كُلّها» پاك و منزه است كسي كه همه ي جفت ها را آفريد.

6- تقديم : يكي از اساليب تاكيد، مقدم نمودن جزئي از جمله بر اجزاي ديگر آن است : مانند :
«ايّاك نعبدُ» تنها تو را عبادت مي كنيم.
تقديم مفعول به

«علَي اللهِ توكّلنا » تنها به خدا توكل نموديم
تقديم جار و مجرور  

  تمرين درس چهاردهم
1- اسلوب تأكيد را در عبارات زير مشخص كنيد.
«وَ الفَجْرِ و ليالٍ عشْرٍ»

پاسخ : قسم  

  «انّما المؤمنونَ الصّابرون»

پاسخ «انّما»  

  «بِحُسنِ النيّاتِ تُنالُ المطالِبُ»

پاسخ : تقديم جار و مجرور  

  «جاءَ‌الحقّ ، الحقّ»

پاسخ: تكرار  

  «انتُم الفقَراءُ الي اللهِ و اللهُ هُوَ الغني»

پاسخ : حرف «انّ»  

  «و انّ ربّكَ ليحكُمُ بيْنَكُم»

پاسخ : لام خبر «انّ»  

  2 – عبارات زير را ترجمه كنيد و نوع اسلوب تأكيد را مشخص كنيد.
«بالشّكْرِ تدومُ النعمُ »

با شكر است كه نعمت ها ادامه مي يابد
تقديم جار و مجرور  

  «اصحابُ الجنّةِ هُمُ الفائزونَ»

تنها اهل بهشت هستند كه رستگارند
ضمير فصل  

  «علي اللهِ توكّلنا»

فقط به خدا توكل نموديم
تقديم جار و مجرور  

  و الي ربّكَ فارغَبْ

به سوي پروردگارت مشتاق شو
تقديم جار و مجرور  

  والسّابقونَ السّابقون أولئكَ المُقرّبون

آنها كه سبقت جسته بودند و پيش افتاده بودند. اينان مقربانند
تكرار